تولد دیدگاهی نو در فعالیتهای اقتصادی

تولد دیدگاهی نو در فعالیتهای اقتصادی
درس بزرگ از «شل» و قدرت مدلهای ذهنی
در دهه ۱۹۷۰، شرکت رویال داچ شل (Royal Dutch Shell) نخستین سازمان بزرگی بود که به قدرت مدلهای ذهنی پی برد — همان الگوهای پنهان فکری که تصمیمگیری و واکنش مدیران را در برابر تغییر شکل میدهد.
در دوران پرآشوب بازار نفت، مدیران شل دریافتند که برای بقا باید طرز فکر خود را تغییر دهند، نه صرفاً استراتژیهایشان را.
به همین دلیل، گروه برنامهریزی شل روش نوینی به نام «برنامهریزی سناریو» (Scenario Planning) را ابداع کرد.
🔍 برنامهریزی سناریو چیست؟
برنامهریزی سناریو، روشی است که به جای پیشبینی یک آینده قطعی، چند آینده ممکن و متفاوت را ترسیم میکند تا مدیران بتوانند:
مفروضات ذهنی خود درباره آینده را به چالش بکشند،
دیدگاههای متنوعتری نسبت به تغییرات محیطی پیدا کنند،
و برای موقعیتهای گوناگون از قبل آماده باشند.
به بیان ساده، این روش ذهن مدیران را از «یک مسیر قطعی» به سمت «چند مسیر محتمل» باز میکند.
هدفش پیشبینی نیست، بلکه آمادهسازی ذهن برای مواجهه با ناشناختههاست.
🧭 چه زمانی سازمانها باید از برنامهریزی سناریو استفاده کنند؟
این رویکرد بهویژه زمانی ارزشمند است که:
1. آیندهی محیط کسبوکار نامطمئن یا متغیر است (مثل بحرانهای اقتصادی یا تحولات فناوری).
2. تصمیمها بلندمدت و اثرگذار هستند و نمیتوان فقط بر دادههای فعلی تکیه کرد.
3. سازمان نیاز دارد مدل ذهنی مدیران را بهروز کند و از تفکر خطی و سنتی فاصله بگیرد.
در چنین شرایطی، برنامهریزی سناریو کمک میکند تا مدیران بهجای واکنش احساسی در بحران، با درک عمیقتری از احتمالها تصمیم بگیرند.
⚙️ تجربه شل: از بحران تا قدرت
در بحران نفتی سال ۱۹۷۳، بیشتر شرکتهای نفتی در شوک فرو رفتند، اما شل با آمادگی ذهنی وارد میدان شد.
آنان بهجای تمرکز و کنترل، به شرکتهای محلی خود اختیار بیشتری دادند و منابع جدید انرژی را شناسایی کردند.
نتیجه؟ در کمتر از ده سال، شل از «برادر کوچک» میان غولهای نفتی، به قدرتمندترین شرکت نفتی جهان تبدیل شد.
💡 درس طلایی برای امروز
قدرت واقعی سازمانها در فناوری یا منابع نیست، بلکه در توانایی تغییر مدل ذهنی مدیران و نگاه تازه به آینده نهفته است.
آینده را نمیتوان پیشبینی کرد، اما میتوان برای آن آماده شد.
برگرفته از اندیشههای پیتر سنگه در کتاب «پنجمین فرمان»
#یادداشتهایی_از_کتاب_پنجمین_فرمان #مدلهای_ذهنی #تفکر_سیستمی






اين وبلاگ بمنظور ارائه موضوعات و بحثهاي تخصصي در زمينه نگرش و تفكر سيستمي و تجزيه و تحليل سيستمها و روشها، و معرفی دوره های آموزشی اینجانب در حوزه مذكور تهيه شده است